Vòng quay hàng tồn kho là gì? Công thức, cách tính và ý nghĩa

Vòng quay hàng tồn kho (Inventory Turnover) là chỉ số quan trọng giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả quản lý kho, đo lường số lần hàng hóa được bán hoặc tiêu thụ trong một khoảng thời gian. Công thức tính là tỷ lệ giữa doanh thu và giá trị hàng tồn kho trung bình. Chỉ số này giúp tối ưu hóa quy trình bán hàng, sản xuất và quản lý vốn, đồng thời giảm thiểu chi phí tồn kho.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu công thức tính, ý nghĩa của số vòng quay hàng tồn kho và đối tượng cần quan tâm đến chỉ số này.

Vòng quay hàng tồn kho là gì?

Vòng quay hàng tồn kho (Inventory Turnover), còn được gọi là tỷ lệ quay vòng kho hay chỉ số tiêu thụ hàng tồn kho, là một chỉ số tài chính quan trọng đo lường số lần mà hàng hóa trong kho được bán hoặc tiêu thụ trong một khoảng thời gian nhất định. 

Chỉ số này giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả sử dụng kho hàng, từ đó xác định mức độ lưu động của hàng hóa. Bằng cách tính toán vòng quay hàng tồn kho, doanh nghiệp có thể tối ưu hóa quy trình nhập hàng, giảm thiểu chi phí tồn kho và đảm bảo rằng nguồn vốn không bị ứ đọng trong kho.

Công thức và cách tính vòng quay hàng tồn kho

Bước 1: Xác định khoảng thời gian tính toán
Doanh nghiệp cần chọn khoảng thời gian phù hợp để đo lường vòng quay hàng tồn kho. Các doanh nghiệp bán lẻ có tốc độ luân chuyển nhanh nên tính theo tháng, trong khi doanh nghiệp sản xuất thường chọn quý hoặc năm. Các dự án dài hạn cần tính theo năm để phản ánh chính xác hiệu quả quản lý hàng tồn kho.

Bước 2: Xác định phạm vi tính toán
Doanh nghiệp cần quyết định phạm vi hàng tồn kho để phân tích, có thể tính theo từng mã sản phẩm hoặc theo nhóm hàng hóa.

Bước 3: Thu thập dữ liệu cần thiết
Thu thập các dữ liệu quan trọng, như giá vốn hàng bán và giá trị hàng tồn kho cuối kỳ, để tính toán chính xác vòng quay hàng tồn kho.

Bước 4: Áp dụng công thức tính toán
Áp dụng các công thức tính vòng quay hàng tồn kho: công thức cơ bản xác định số lần luân chuyển, công thức dựa trên giá trị trung bình cho kết quả chính xác hơn, và công thức nâng cao hỗ trợ phân tích chuyên sâu.

Vòng quay hàng tồn kho = Giá vốn hàng bán / Giá trị hàng tồn kho bình quân

Lưu ý:

• Giá vốn hàng bán được xác định trong khoảng thời gian mà bạn cần tính: Tháng/quý/năm (sau đây gọi là kỳ).
• Giá trị hàng tồn kho bình quân: Là giá trị trung bình của hàng tồn kho trong kỳ (có thể tính trung bình theo tháng hoặc theo năm). Được tính theo công thức:

Giá trị hàng tồn kho bình quân = (Giá trị tồn kho đầu kỳ + Giá trị tồn kho cuối kỳ) / 2

Lưu ý:

• Giá trị hàng tồn kho đầu kỳ và cuối kỳ là số liệu thu thập từ báo cáo tài chính của doanh nghiệp.
• Đơn vị: đồng (VND)

Công thức tính số ngày của 1 vòng quay

Số ngày của 1 vòng quay = Số ngày của kỳ kế toán / Số vòng quay hàng tồn kho

Lưu ý:

• Số ngày của 1 vòng quay: Chỉ số này giúp doanh nghiệp biết trung bình bao lâu hàng hóa trong kho được bán hết.
• 365: Số ngày trong năm, được sử dụng để quy đổi từ vòng quay hàng tồn kho sang số ngày.

Ví dụ chi tiết: 

(Nguồn: Trích BCTC năm 2022 – Công ty CTCP Vinamilk)

• Số vòng quay hàng tồn kho năm 2022 = 41237 / 6372 = 6,47 (vòng)
• Số ngày của mỗi vòng quay = 365 / 6,47 = 56,41 (ngày)

Như vậy: Trong năm 2022, hàng tồn kho của Công ty CTCP Vinamilk luân chuyển 6.74 vòng. Trung bình, cứ 56,41 ngày thì công ty hoàn thành 1 chu kỳ mua nguyên vật liệu và bán hàng. Đối với một doanh nghiệp như Vinamilk, chu kỳ 56,41 ngày cho thấy công ty duy trì quản lý hàng tồn kho hiệu quả, đảm bảo nguồn cung ổn định.

Số vòng quay hàng tồn kho có ý nghĩa gì?

Số vòng quay hàng tồn kho là chỉ số quan trọng giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả sử dụng kho và tốc độ tiêu thụ hàng hóa. Vòng quay cao hoặc thấp đều phản ánh các tín hiệu khác nhau về tình hình hoạt động của công ty.

Khi số vòng quay hàng tồn kho cao, điều này thường chỉ ra rằng hàng hóa được bán nhanh và kho hàng được sử dụng hiệu quả, giúp giảm chi phí lưu kho và giải phóng vốn nhanh chóng. Một vòng quay cao cũng cho thấy khả năng đáp ứng tốt nhu cầu thị trường. Tuy nhiên, nếu vòng quay quá cao, doanh nghiệp có thể gặp phải tình trạng thiếu hàng, ảnh hưởng đến khả năng cung cấp cho khách hàng, dẫn đến mất cơ hội bán hàng.

Ngược lại, khi số vòng quay hàng tồn kho thấp, điều này có thể cho thấy hàng hóa trong kho không được tiêu thụ hiệu quả, dẫn đến chi phí lưu kho cao, làm giảm dòng tiền và tăng nguy cơ hàng hóa hư hỏng, lỗi thời. Tình trạng này cũng cho thấy doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong việc quản lý sản phẩm hoặc chiến lược bán hàng chưa hiệu quả. Khi vòng quay thấp, công ty cần xem xét lại chiến lược tồn kho và cải thiện quá trình tiêu thụ hàng hóa.

Tóm lại, việc duy trì số vòng quay hàng tồn kho ở mức hợp lý là rất quan trọng, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí, cải thiện dòng tiền và đáp ứng nhu cầu thị trường một cách hiệu quả.

Đối tượng nào cần quan tâm đến tỷ số vòng quay hàng tồn kho?

Ba đối tượng chính cần chú ý đến tỷ số này bao gồm: Nhà quản lý doanh nghiệp, nhà đầu tư, các tổ chức tín dụng và nhà cung cấp. Dưới đây là chi tiết từng đối tượng mà bạn có thể xem: 

Nhà quản lý doanh nghiệp cần quan tâm đến tỷ số vòng quay hàng tồn kho để đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản và tối ưu hóa quy trình quản lý hàng hóa. Họ chú trọng vào tốc độ luân chuyển hàng hóa trong kho để giảm thiểu chi phí lưu kho, tránh tình trạng tồn đọng và đảm bảo dòng tiền ổn định. Việc theo dõi tỷ số này giúp nhà quản lý đưa ra quyết định sản xuất và nhập hàng hợp lý, từ đó tránh được tình trạng dư thừa hay thiếu hụt hàng hóa, đảm bảo hoạt động kinh doanh suôn sẻ.

Nhà đầu tư sử dụng tỷ số vòng quay hàng tồn kho như một chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động và khả năng sinh lời của doanh nghiệp. Chỉ số này giúp nhà đầu tư xác định xem doanh nghiệp có đang quản lý kho hiệu quả, tối ưu hóa chi phí và sử dụng tài sản hợp lý hay không. Dựa vào đó, nhà đầu tư có thể dự đoán khả năng sinh lời và đưa ra các quyết định đầu tư chính xác, từ đó tối đa hóa lợi nhuận.

Nhà cung cấp cũng cần theo dõi tỷ số vòng quay hàng tồn kho của khách hàng để điều chỉnh chiến lược cung cấp. Nếu tỷ số này quá thấp, nhà cung cấp có thể thay đổi số lượng giao hàng hoặc điều chỉnh các sản phẩm phù hợp hơn với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp, đảm bảo hàng hóa được tiêu thụ hiệu quả và duy trì mối quan hệ hợp tác lâu dài.

Vòng quay hàng tồn kho bao nhiêu là tốt?

Ngành sản xuất (rau củ, thực phẩm tươi sống): Với ngành sản xuất thực phẩm, đặc biệt là các mặt hàng dễ hư hỏng như rau củ hay thực phẩm tươi sống, mục tiêu là tối ưu hóa vòng quay hàng tồn kho cao. Vòng quay từ 10-12 lần/năm là hợp lý, vì hàng hóa cần được bán nhanh chóng để tránh lãng phí và hư hỏng. Một tỷ lệ vòng quay cao cũng giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí bảo quản, đồng thời giảm thiểu rủi ro về chất lượng sản phẩm.

Ngành bán lẻ (quần áo, giày dép): Ngành bán lẻ, như quần áo hay giày dép, có vòng quay hàng tồn kho thấp hơn do sản phẩm không bị hư hỏng nhanh chóng. Tuy nhiên, để tối ưu hóa hiệu quả tài chính, doanh nghiệp vẫn cần duy trì một vòng quay ổn định, thường dao động từ 4-6 lần/năm. Tỷ lệ vòng quay này cho thấy doanh nghiệp không bị tồn kho quá lâu mà vẫn đảm bảo khả năng ra mẫu mã mới, thu hút khách hàng.

Ví dụ:

• Ngành sản xuất rau củ: Nếu một doanh nghiệp sản xuất rau củ có vòng quay 12 lần/năm, điều này đồng nghĩa với việc hàng hóa được bán hết sau mỗi tháng, giúp giảm thiểu tình trạng hàng tồn đọng.
• Ngành bán lẻ quần áo: Cửa hàng bán quần áo có vòng quay 5 lần/năm, điều này có nghĩa là họ có thể duy trì sản phẩm trong kho khoảng 2-3 tháng mà không ảnh hưởng đến việc cung cấp các mẫu mới.

Các câu hỏi thường gặp

Số ngày tồn kho là gì?

Số ngày tồn kho là chỉ số thể hiện thời gian trung bình mà hàng hóa được lưu trữ trong kho trước khi bán hoặc sử dụng. Nó giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả sử dụng kho và mức độ luân chuyển của hàng hóa.

Vòng quay khoản phải thu là gì?

Vòng quay khoản phải thu đo lường tốc độ mà doanh nghiệp thu hồi các khoản nợ phải thu trong một kỳ. Chỉ số này phản ánh khả năng quản lý công nợ và khả năng duy trì dòng tiền của công ty.

Tóm lại, vòng quay hàng tồn kho là chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu quả quản lý và vận hành của doanh nghiệp. Duy trì mức vòng quay hợp lý giúp tối ưu chi phí, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và cải thiện khả năng cạnh tranh trên thị trường.